6 lis 2016

Książki o cymbałach i cymbalistach

W Polsce najbardziej popularną książką o tematyce cymbałowej jest dzieło prof. Piotra Dahliga "Cymbaliści w kulturze polskiej", wydane przez Instytut Sztuki PAN w 2013 roku. Jest to największa w naszym kraju i najpełniejsza książka poświęcona zarówno instrumentowi, jak i ludziom na nim grającym. Autor przejechał na przestrzeni wielu lat wzdłuż i wszerz nasz piękny kraj, by porozmawiać z kilkudziesięcioma cymbalistami i nagrać ich grę. W książce tej możemy również przeczytać o historii cymbałów na świecie, w Europie i w Polsce. Znajdziemy tu także wiele melodii w zapisie nutowym oraz trzy płyty DVD.


Inną ciekawą pozycją jest książka prof. Bogdana Matławskiego "Cymbaliści na Pomorzu Zachodnim po 1945 roku. Spadkobiercy Jankiela", wydana przez Książnicę Pomorską w Szczecinie. Autor opisuje cymbalistów zamieszkałych na terenie województwa zachodniopomorskiego, przybyłych głównie z Kresów po powojennym przesiedleniu. Książka bogato ilustrowana. Główną rolę odgrywa w niej Edward Mojsak, nieoceniony muzyk, pedagog i budowniczy cymbałów.


Kolejnymi książkami, godnymi polecenia, są dwie pozycje wspomnianego Edwarda Mojsaka: "Szkoła gry na cymbałach" z 1991 r. i "Poradnik budowy cymbałów" z 2006 r. W pierwszej autor tłumaczy od podstaw, jak gra się na cymbałach, wyjaśnia terminy muzyczne, pokazuje jak stroić instrument. W drugiej szczegółowo wyjaśnia jak zbudować cymbały. Zdradza tajniki dobrego wykonania instrumentu, radzi jak samemu go zrobić.


Nakładem Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie wydawane są zeszyty regionalne. W 2005 r. w tej serii ukazało się 16-stronicowe wydawnictwo poświęcone cymbalistom Podkarpacia. Przedstawiono tu sylwetki mistrzów tego instrumentu.


W 2012 roku nakładem Centrum Kultury Gminy Ełk z siedzibą w Stradunach została wydana książeczka pod redakcją Piotra Kuczka "Cymbaliści wileńscy z warmińsko-mazurskiego". Zawarto w niej informacje o kilku cymbalistach z tytułowego województwa. Poznajemy między innymi sylwetkę Wacława Kułakowskiego, założyciela szkółki cymbalistów.


Na tym właściwie kończą się książki stricte o cymbałach, wydane w Polsce. W innych publikacjach możemy znaleźć rozdziały lub mniejsze formy dotyczące tego instrumentu. Warto tu wspomnieć książkę dr Tomasza Nowaka "Tradycyjna kultura taneczna Wileńszczyzny do 1939 roku" lub "Tradycje muzyczne społeczności polskiej na Wileńszczyźnie", tego samego autora. Na temat cymbałów spotykamy garść artykułów w prasie muzycznej: Agata Kusto "Zachodniopomorscy spadkobiercy Jankiela", Bogdan Matławski "Turnieje instrumentalistów ludowych w Gryfinie", Piotr Dahlig "Jankiel - historia, poezja i codzienność" oraz "Z badań nad tradycjami muzycznymi na ziemiach zachodnich i północnych. Cymbaiści z Kresów Wschodnich" i inne.

Zdarza się, że temat cymbałów i cymbalistów podejmowany jest przez studentów w ich pracach licencjackich i magisterskich. Do znanych mi tego typu prac należą: "Cymbaliści wileńscy na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego" Iwony Szymanowskiej oraz "Cymbaliści na Warmii i Mazurach oraz Pomorzu Zachodnim jako przykład przemian kultury ludowej Wileńszczyzny" Marka Przewłockiego.


Wypada choćby wspomnieć o wydawnictwach zagranicznych. Oto te, do których udało mi się dotrzeć: "The Hammered Dulcimer" Paula M. Grifforda oraz podręczniki do nauki gry na cymbałach: "Szkoła gry na cymbałach" I. Żynowicza (Białoruś) i "Szkoła gry na cymbałach ukraińskich" O. Niezovibatko (Ukraina).


Kończąc już, chciałbym zachęcić zainteresowanych, a w szczególności koleżanki i kolegów cymbalistów, do własnych poszukiwań literatury na temat niezwykłego instrumentu, jakim są cymbały. Podpowiem tylko, że dość łatwo można znaleźć ciekawe artykuły w języku rosyjskim, białoruskim, ukraińskim, litewskim i oczywiście polskim.

5 lis 2016

Ukraińscy cymbaliści z Kanady

Niedawno trafiłem na nagrania ukraińskich cymbalistów zamieszkałych w Kanadzie. W latach 70-tych ubiegłego wieku odbywał się w Winnipeg konkurs cymbalistów, organizowany i rejestrowany przez V-Records Ltd. Z zarejestrowanego materiału powstały dwa albumy, wydane w 1972 i 1973 roku. Na płytach słychać zapowiedzi i dialogi w języku angielskim i ukraińskim oraz oczywiście grę cymbalistów. Mamy tu zarówno wykonania solowe, jak i zespołowe, usłyszymy 7-letniego cymbalistę, jak i Piotra Hnatiuka, który grał z zawiązanymi oczami (można go zobaczyć na okładce płyty). Zapraszam do posłuchania.